Thi công nhà thép tiền chế là một quá trình kỹ thuật cao, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa con người và máy móc trong điều kiện làm việc tiềm ẩn nhiều nguy cơ: độ cao lớn, thiết bị nâng hạ công suất cao, kết cấu thép nặng và yêu cầu tiến độ gấp rút. Trong bối cảnh đó, an toàn lao động không chỉ là nguyên tắc quản lý, mà còn là yếu tố sống còn quyết định hiệu quả và tính bền vững của toàn bộ dự án.
Không ít vụ tai nạn tại công trường nhà thép xảy ra do chủ quan, thiếu huấn luyện hoặc không có kế hoạch an toàn bài bản. Để hạn chế rủi ro, các nhà thầu cần thiết lập hệ thống biện pháp an toàn đồng bộ – từ khâu thiết kế, chuẩn bị thi công, tổ chức nhân sự, kiểm soát thiết bị đến giám sát thi công thực tế.
Bài viết này của TPT Steel sẽ trình bày các biện pháp an toàn lao động thiết yếu trong thi công nhà thép tiền chế – dựa trên quy định pháp luật hiện hành, kinh nghiệm thi công thực tiễn và các khuyến nghị từ những tổ chức kỹ thuật uy tín trong lĩnh vực kết cấu thép. Cùng theo dõi nhé.
Vì sao an toàn lao động là yếu tố bắt buộc trong thi công nhà thép tiền chế?
Trong ngành xây dựng nói chung và thi công nhà thép tiền chế nói riêng, an toàn lao động không đơn thuần là yêu cầu tuân thủ luật pháp, mà còn là nền tảng để đảm bảo tính bền vững về con người, tài chính và chất lượng công trình. Dưới đây là những lý do chính khiến việc thiết lập và duy trì hệ thống an toàn là bắt buộc:
1. Môi trường làm việc nguy hiểm, rủi ro cao
Thi công nhà thép thường diễn ra ở độ cao, với sự tham gia của thiết bị nâng hạ (cẩu, xe nâng, palang) và các cấu kiện thép nặng. Tai nạn có thể xảy ra bất kỳ lúc nào nếu người lao động không được trang bị đầy đủ kỹ năng, thiết bị bảo hộ hoặc hệ thống cảnh báo kịp thời. Nguy cơ phổ biến gồm: ngã cao, va đập vật rơi, điện giật, kẹp tay, cháy nổ do hàn cắt kim loại.
2. Tổn thất nhân lực và chi phí khắc phục hậu quả
Một sự cố nhỏ có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng: chấn thương lao động, ngừng thi công, bồi thường tai nạn, thậm chí tổn thất nhân mạng. Những hệ quả này không chỉ gây thiệt hại trực tiếp về kinh tế mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần của toàn bộ đội ngũ thi công và uy tín của chủ đầu tư, nhà thầu chính.
3. Ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng công trình
Tai nạn lao động thường kéo theo việc ngừng thi công để xử lý hiện trường, điều tra nguyên nhân hoặc điều chỉnh nhân sự. Điều này gây ra nguy cơ chậm tiến độ, kéo dài thời gian bàn giao và làm gián đoạn chuỗi cung ứng vật tư – đặc biệt nghiêm trọng trong các công trình có thời gian thi công giới hạn.
4. Nghĩa vụ pháp lý theo luật định
Theo Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015, nhà thầu và người sử dụng lao động có trách nhiệm tổ chức huấn luyện, kiểm tra điều kiện an toàn, trang bị đầy đủ phương tiện bảo hộ và ngăn ngừa nguy cơ phát sinh rủi ro. Việc không tuân thủ có thể dẫn đến xử phạt hành chính, đình chỉ thi công hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu xảy ra hậu quả nghiêm trọng.
5. Tính chuyên nghiệp và uy tín lâu dài
Việc áp dụng nghiêm túc các biện pháp an toàn không chỉ bảo vệ công nhân mà còn thể hiện năng lực tổ chức, sự chuyên nghiệp và văn hóa doanh nghiệp trong ngành xây dựng. Đây là yếu tố ngày càng được đánh giá cao trong các gói thầu lớn, đặc biệt khi tham gia đấu thầu các công trình công nghiệp, nhà máy, kho xưởng có yêu cầu kỹ thuật cao.
Các biện pháp an toàn lao động bắt buộc khi thi công nhà thép tiền chế
Thi công nhà khung thép tiền chế đòi hỏi hệ thống an toàn được xây dựng từ khâu chuẩn bị, tổ chức công trường, bố trí thiết bị, đến giám sát thi công. Dưới đây là các biện pháp cốt lõi cần áp dụng đồng bộ:
1. Lập kế hoạch và quy trình thi công an toàn
Trước khi triển khai, đơn vị thi công cần xây dựng kế hoạch an toàn tổng thể, xác định rõ các nguy cơ tiềm ẩn, phân vùng nguy hiểm và mô tả chi tiết biện pháp kiểm soát rủi ro cho từng hạng mục công việc. Kế hoạch này cần được phê duyệt bởi cán bộ phụ trách an toàn và phổ biến tới toàn bộ nhân sự tại công trường.
2. Tổ chức đào tạo, huấn luyện định kỳ về an toàn
Người lao động, đặc biệt là công nhân lắp dựng, phải được huấn luyện an toàn lao động theo nhóm ngành nghề chuyên biệt, bao gồm kỹ năng sử dụng thiết bị nâng hạ, làm việc trên cao, sơ cứu cơ bản và nhận diện nguy cơ. Việc đào tạo cần có hồ sơ, biên bản xác nhận và được cập nhật định kỳ theo quy định tại Nghị định 44/2016/NĐ-CP.
3. Trang bị đầy đủ phương tiện bảo hộ cá nhân (PPE)
Mỗi vị trí làm việc đều cần thiết bị bảo hộ phù hợp: mũ bảo hiểm, giày chống trượt, găng tay, đai an toàn, mặt nạ phòng độc, kính chắn tia hàn, v.v. Thiết bị phải đạt tiêu chuẩn kỹ thuật, có kiểm định chất lượng và được thay thế định kỳ khi có dấu hiệu hư hỏng.
4. Kiểm soát máy móc thiết bị và kiểm định kỹ thuật
Tất cả thiết bị nâng hạ như cẩu, xe nâng, palang, giàn giáo, sàn thao tác… phải được kiểm định an toàn kỹ thuật trước khi đưa vào sử dụng. Ngoài ra, cần có cán bộ kỹ thuật được cấp chứng chỉ giám sát quá trình vận hành để kịp thời phát hiện và xử lý bất thường.
5. Thiết lập hệ thống cảnh báo, biển báo và rào chắn
Các khu vực nguy hiểm phải được cắm biển cảnh báo, hàng rào cách ly hoặc lưới chắn vật rơi. Lối đi nội bộ và vùng lắp dựng cần phân làn, có vạch sơn chỉ dẫn rõ ràng và bố trí đèn chiếu sáng đầy đủ ở khu vực thi công ban đêm.
6. Bố trí lối thoát hiểm và kế hoạch sơ tán
Phải có phương án ứng phó khẩn cấp và sơ đồ thoát nạn được niêm yết công khai tại công trường. Các nhân sự chủ chốt cần được tập huấn cách sơ tán, cứu hộ và sử dụng thiết bị chữa cháy cơ bản trong trường hợp xảy ra sự cố.
7. Giữ gìn vệ sinh, trật tự công trường
Vật tư, cấu kiện thép, công cụ dụng cụ phải được sắp xếp gọn gàng theo khu vực chức năng. Lối đi không bị cản trở, mặt bằng thi công không trơn trượt, tránh các tình huống vấp ngã, té ngã, hoặc cháy nổ do vật liệu dễ bén lửa.
8. Bố trí nhân sự phù hợp, phân công rõ ràng
Mỗi hạng mục công việc cần được giao cho người có chuyên môn phù hợp, có chứng chỉ hành nghề nếu pháp luật yêu cầu. Việc phân công rõ trách nhiệm cũng giúp giảm thiểu xung đột và hỗ trợ phối hợp hiệu quả trong điều kiện thi công phức tạp.
9. Cung cấp vật tư y tế và tổ chức lực lượng sơ cứu
Trên công trường cần có tủ thuốc sơ cứu tiêu chuẩn, người được huấn luyện y tế cơ bản và phương tiện vận chuyển nạn nhân khẩn cấp. Ngoài ra, cần liên hệ trước với đơn vị y tế địa phương để kịp thời hỗ trợ khi có tình huống phát sinh.
10. Bảo trì thiết bị và đánh giá rủi ro định kỳ
Lịch kiểm tra, bảo trì máy móc, thiết bị và hệ thống an toàn (cáp treo, đai, giàn giáo…) phải được lập rõ ràng. Cần tổ chức đánh giá rủi ro định kỳ theo tiến độ thi công, đặc biệt khi chuyển giai đoạn thi công hoặc thay đổi tổ chức công trường.
11. Tổ chức giám sát an toàn độc lập
Một hệ thống an toàn hiệu quả luôn cần có sự giám sát độc lập từ cán bộ chuyên trách hoặc đơn vị kiểm định ngoài, giúp phát hiện kịp thời các điểm sai lệch so với phương án ban đầu và đưa ra điều chỉnh nhanh chóng.
Tiêu chuẩn và quy định pháp lý liên quan đến an toàn lao động
An toàn lao động trong xây dựng, đặc biệt là đối với công trình nhà thép tiền chế, không chỉ là yêu cầu nội bộ của nhà thầu mà còn là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc được quy định rõ trong các văn bản pháp luật chuyên ngành. Việc vi phạm có thể dẫn đến xử phạt hành chính, đình chỉ thi công, hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu hậu quả xảy ra nghiêm trọng. Dưới đây là những quy định trọng yếu cần lưu ý:
1. Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015
Là văn bản pháp lý nền tảng điều chỉnh toàn bộ hoạt động an toàn trong môi trường lao động. Luật quy định trách nhiệm của người sử dụng lao động trong việc:
- Đánh giá nguy cơ rủi ro tại nơi làm việc;
- Huấn luyện an toàn lao động định kỳ;
- Trang bị phương tiện bảo hộ cá nhân;
- Tổ chức khám sức khỏe, lập hồ sơ bệnh nghề nghiệp;
- Điều tra, báo cáo tai nạn lao động.
2. Nghị định 44/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016
Hướng dẫn chi tiết về việc huấn luyện an toàn, vệ sinh lao động, chia đối tượng huấn luyện thành 6 nhóm. Đối với lĩnh vực xây dựng nhà thép, công nhân lắp dựng, vận hành máy móc, cán bộ giám sát và người phụ trách công trường bắt buộc phải được đào tạo và có giấy chứng nhận huấn luyện phù hợp.
3. QCVN 18:2021/BXD – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn trong xây dựng
Áp dụng bắt buộc đối với các công trình xây dựng trên lãnh thổ Việt Nam. Quy chuẩn này quy định cụ thể về:
- Hệ thống bảo vệ chống ngã cao;
- Sử dụng giàn giáo, sàn thao tác;
- Hệ thống điện tạm trong thi công;
- Cách ly khu vực nguy hiểm;
- Tổ chức cứu nạn và phòng cháy chữa cháy trên công trường.
4. Thông tư số 04/2017/TT-BXD
Quy định quản lý an toàn lao động trong thi công xây dựng công trình, có hiệu lực thay thế Thông tư 22/2010/TT-BXD. Trong đó quy định rõ:
- Trách nhiệm của chủ đầu tư, nhà thầu chính và nhà thầu phụ;
- Hồ sơ quản lý an toàn tại công trường;
- Kiểm tra điều kiện an toàn trước khi triển khai từng hạng mục.
5. Các tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan (TCVN, ISO)
Tùy vào yêu cầu cụ thể của công trình hoặc nhà máy, có thể áp dụng thêm các tiêu chuẩn như:
- TCVN 5308:1991 – Quy phạm kỹ thuật an toàn trong xây dựng;
- ISO 45001:2018 – Hệ thống quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp;
- TCVN 4244:2005 – Thiết bị nâng dùng trong xây dựng.
Việc tuân thủ đầy đủ các quy định nêu trên không chỉ giúp công trình đảm bảo đúng pháp luật, tránh rủi ro pháp lý, mà còn góp phần xây dựng văn hóa an toàn bền vững – yếu tố then chốt trong phát triển doanh nghiệp ngành xây dựng hiện đại.
Kết luận
Trong thi công nhà thép tiền chế – nơi tập trung các hoạt động có tính rủi ro cao như lắp dựng kết cấu trên cao, vận hành máy móc nặng, hàn cắt kim loại… việc đảm bảo an toàn lao động là điều kiện tiên quyết để kiểm soát tiến độ, duy trì chất lượng và bảo vệ nguồn lực con người.
Hệ thống biện pháp an toàn không thể chỉ tồn tại dưới dạng hình thức hoặc văn bản, mà cần được triển khai một cách thực chất và xuyên suốt – từ khâu lập kế hoạch, đào tạo, kiểm định thiết bị, đến giám sát hiện trường. Bên cạnh đó, việc cập nhật các quy định pháp lý mới và tiêu chuẩn kỹ thuật trong ngành là yêu cầu bắt buộc đối với mọi tổ chức tham gia thi công.
Khuyến nghị dành cho các đơn vị thi công, chủ đầu tư, kỹ sư giám sát công trình nhà thép tiền chế là cần đầu tư nghiêm túc vào công tác quản lý an toàn ngay từ đầu dự án, coi đó là phần không thể tách rời trong hệ thống quản lý chất lượng tổng thể. Ngoài ra, nên lựa chọn các nhà thầu có năng lực chuyên môn và hệ thống kiểm soát an toàn rõ ràng – đây chính là tiền đề để hạn chế rủi ro và đảm bảo hiệu quả bền vững cho dự án.
Với nhiều năm kinh nghiệm trong thi công kết cấu thép, TPT Steel không ngừng hoàn thiện hệ thống kiểm soát an toàn theo tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế. Chúng tôi xem an toàn không chỉ là trách nhiệm pháp lý, mà còn là cam kết nghề nghiệp trong mỗi công trình thực hiện.
