Trong lĩnh vực xây dựng hiện đại, vật liệu “tôn” (hay còn gọi là “tole”) đã trở nên vô cùng quen thuộc và gần như không thể thiếu ở mọi công trình – từ mái nhà dân dụng cho đến nhà xưởng, kho bãi hay các công trình công nghiệp lớn. Không chỉ phổ biến tại Việt Nam mà tôn còn là lựa chọn hàng đầu trên toàn thế giới nhờ đặc tính bền nhẹ, dễ thi công và giá thành hợp lý.
Nhiều người vẫn thường thắc mắc: Tôn là gì? Vì sao ở miền Nam thường gọi là “tole”? Và làm sao để lựa chọn được loại tôn phù hợp cho công trình của mình?
Bài viết dưới đây của TPT Steel sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vật liệu tôn từ khái niệm, các loại tôn phổ biến, ứng dụng thực tế đến những tiêu chí chọn mua tôn chất lượng cho mọi nhu cầu xây dựng.
Tole là gì?
Tole (hay còn gọi với tên thuần việt là tôn) là một loại vật liệu kim loại mỏng, thường được sản xuất từ thép hoặc hợp kim, sau đó phủ thêm lớp mạ kẽm, nhôm kẽm hoặc sơn màu nhằm tăng khả năng chống ăn mòn và kéo dài tuổi thọ cho sản phẩm. Việc phủ lớp mạ không chỉ bảo vệ bề mặt tôn khỏi tác động của môi trường, mà còn giúp tăng tính thẩm mỹ cho công trình xây dựng.
Về nguồn gốc, từ “tole” là cách phiên âm tiếng Pháp “tôle” – được sử dụng phổ biến ở miền Nam Việt Nam để chỉ loại vật liệu này. Thực chất, tôn hay tole đều là các tấm thép cán mỏng, được xử lý bề mặt bằng các công nghệ mạ hoặc phủ sơn để đạt các tiêu chuẩn về độ bền, khả năng chống gỉ sét cũng như phù hợp với điều kiện khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều ở Việt Nam.
Trên thị trường, tôn thường có nhiều dạng khác nhau như tôn phẳng, tôn cán sóng, tôn lạnh, tôn kẽm, tôn cách nhiệt… Mỗi loại lại phù hợp với một số nhu cầu cụ thể, từ lợp mái nhà, làm vách ngăn, hàng rào cho đến vỏ bao che các công trình dân dụng và công nghiệp.
Nhờ đặc điểm nhẹ, bền, dễ thi công và đa dạng về mẫu mã, tôn (tole) đã trở thành lựa chọn vật liệu không thể thiếu trong ngành xây dựng hiện đại, đặc biệt ở các quốc gia nhiệt đới như Việt Nam.
Ứng dụng thực tế của tôn trong xây dựng
Nhờ đặc tính bền bỉ, nhẹ, chịu lực tốt và tiết kiệm chi phí, tôn (tole) đã trở thành vật liệu không thể thiếu trong nhiều lĩnh vực xây dựng hiện đại. Trong nhà ở dân dụng, tôn lạnh, tôn cách nhiệt và tôn lấy sáng được sử dụng rộng rãi để lợp mái, giúp chống nóng, chống thấm và tiết kiệm năng lượng. Đặc biệt, các loại tôn này còn góp phần giữ cho không gian bên trong mát mẻ, bền lâu bất chấp điều kiện thời tiết khắc nghiệt.
Ở các công trình công nghiệp như nhà xưởng, kho bãi, mái lợp bằng tôn mạ kẽm hoặc tôn cách nhiệt không chỉ giúp chịu tải trọng cao mà còn đảm bảo tiến độ thi công nhanh, giảm thiểu chi phí đầu tư. Tôn cũng là lựa chọn lý tưởng để ốp mặt tiền nhà ở, tường nhà xưởng hoặc làm vách ngăn, nhờ khả năng chống thấm, chống cháy và dễ thi công, đồng thời mang lại giá trị thẩm mỹ cao cho công trình. Không những thế, tôn mạ kẽm màu hay tôn cách âm còn giúp tạo không gian yên tĩnh, phù hợp với các văn phòng, kho chứa cần giảm tiếng ồn.
Bên cạnh đó, tôn còn xuất hiện ở rất nhiều vị trí quan trọng trong các khu công nghiệp và khu thương mại, từ hàng rào bảo vệ, tường chắn cho đến cửa cuốn nhờ tính linh hoạt và khả năng chống chịu thời tiết vượt trội. Đối với các dự án hạ tầng như cầu đường, nhà ga hay các công trình năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió, tôn thép tiếp tục phát huy ưu thế về độ bền, khả năng tạo hình và thích ứng với nhiều môi trường làm việc khác nhau.
Không dừng lại ở xây dựng, tôn còn được sử dụng trong hệ thống thoát nước mưa, đường ống chịu ăn mòn, thậm chí trở thành vật liệu cấu thành cho thân xe tải, xe buýt để tăng độ bền và giảm trọng lượng xe. Nhìn chung, sự xuất hiện của tôn trong các công trình và ứng dụng đời sống ngày càng phổ biến, khẳng định vị thế của một vật liệu thiết yếu không thể thay thế trong xây dựng hiện đại.
Các loại tôn phổ biến trên thị trường hiện nay
Hiện nay, tôn (tole) trên thị trường rất đa dạng về chủng loại, đáp ứng hầu hết các yêu cầu kỹ thuật và thẩm mỹ trong xây dựng cũng như nhiều ngành nghề khác. Một trong những loại tôn được ưa chuộng nhất là tôn lạnh, vốn là thép cán mỏng phủ hợp kim nhôm kẽm, trong đó thành phần nhôm chiếm khoảng 55%. Ưu điểm lớn nhất của tôn lạnh là khả năng phản xạ nhiệt tốt, chống nóng hiệu quả, giúp không gian dưới mái luôn mát mẻ, tiết kiệm năng lượng làm mát, rất phù hợp với khí hậu nóng ẩm của Việt Nam.
Tôn mạ kẽm cũng rất phổ biến nhờ giá thành hợp lý, độ bền cao và khả năng chống gỉ sét tốt. Loại tôn này được sản xuất bằng cách phủ lớp kẽm lên thép cán nguội, tạo nên lớp bảo vệ hiệu quả, thích hợp dùng cho cả công trình dân dụng lẫn công nghiệp.
Đối với nhu cầu lợp mái, làm vách hoặc trang trí, tôn cán sóng là lựa chọn linh hoạt nhờ được tạo hình thành nhiều dạng sóng khác nhau như 5 sóng, 6 sóng, 9 sóng, 11 sóng hoặc sóng vuông, sóng tròn. Nhờ thiết kế này, tôn vừa tăng độ cứng, vừa đảm bảo khả năng thoát nước tốt, giúp công trình luôn bền đẹp và an toàn trong suốt quá trình sử dụng.
Tôn cách nhiệt cũng ngày càng được ứng dụng rộng rãi, đặc biệt tại các khu vực thường xuyên chịu nắng nóng. Loại tôn này thường cấu tạo từ nhiều lớp, gồm lớp tôn bề mặt, lớp cách nhiệt PU hoặc xốp ở giữa, mang đến hiệu quả giảm nhiệt, chống nóng và cách âm vượt trội cho mái nhà xưởng, nhà ở, văn phòng.
Ngoài ra, tôn giả ngói là giải pháp hoàn hảo thay thế ngói truyền thống nhờ trọng lượng nhẹ, màu sắc đa dạng và dễ thi công, vẫn giữ được nét thẩm mỹ cổ điển nhưng giảm tải trọng cho mái. Tôn phẳng, tức các tấm thép mạ kẽm hoặc mạ hợp kim nhôm kẽm có bề mặt nhẵn, được dùng nhiều trong các ứng dụng cần mặt phẳng như vách ngăn, trần, hoặc các chi tiết kỹ thuật trong công nghiệp.
Tôn còn đa dạng về kích thước, độ dày và màu sắc, giúp chủ đầu tư dễ dàng chọn lựa theo yêu cầu kỹ thuật và ngân sách của công trình. Tại Việt Nam, những thương hiệu lớn như Tôn Hoa Sen, Tôn Đông Á, BlueScope, Tôn Phương Nam luôn mang đến nhiều sản phẩm đạt chuẩn, đáp ứng mọi nhu cầu xây dựng hiện đại.
Có thể nói, sự đa dạng về chủng loại, mẫu mã và tính năng giúp tôn (tole) trở thành vật liệu linh hoạt, tối ưu cho cả nhà ở, công trình công nghiệp lẫn các dự án thương mại, hạ tầng.
Ưu điểm & nhược điểm của tole (tôn)
Ưu điểm của tole (tôn)
- Độ bền cao: Tôn thép được phủ lớp kẽm hoặc hợp kim chống ăn mòn nên có tuổi thọ từ 20 đến 40 năm nếu thi công, bảo trì đúng kỹ thuật. Vật liệu này chịu được thời tiết khắc nghiệt, bền vững trong môi trường nóng ẩm, mưa nhiều.
- Trọng lượng nhẹ: So với ngói, bê tông hoặc các vật liệu truyền thống, tôn nhẹ hơn rất nhiều, giúp giảm tải cho kết cấu công trình, thuận tiện cho việc vận chuyển và thi công ở mọi địa hình.
- Thi công nhanh, dễ dàng: Tôn dễ cắt, uốn, lắp đặt hoặc tháo rời, từ đó rút ngắn tiến độ, tiết kiệm chi phí nhân công, đồng thời thuận tiện trong việc sửa chữa, thay thế từng tấm riêng biệt khi cần.
- Chống nóng, cách nhiệt tốt: Đặc biệt với tôn lạnh, tôn cách nhiệt có khả năng phản xạ nhiệt, giảm hấp thụ nhiệt vào bên trong công trình, giúp không gian luôn mát mẻ và tiết kiệm điện năng.
- Đa dạng mẫu mã, màu sắc: Tôn được sản xuất với nhiều mẫu sóng, màu sắc và kiểu dáng khác nhau, dễ dàng phù hợp với mọi phong cách kiến trúc, từ truyền thống đến hiện đại.
- Tiết kiệm chi phí: Giá thành tôn thấp hơn các vật liệu lợp mái khác, chi phí bảo trì, bảo dưỡng cũng rất hợp lý, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho chủ đầu tư.
Nhược điểm của tôn (tole)
- Khả năng cách âm kém: Khi trời mưa lớn hoặc gió mạnh, mái tôn dễ phát ra tiếng ồn lớn, gây khó chịu cho người sử dụng, nhất là trong nhà ở, văn phòng.
- Dễ hấp thụ nhiệt: Nếu không sử dụng loại tôn cách nhiệt, mái tôn sẽ làm tăng nhiệt độ bên trong nhà vào mùa hè, khiến không gian trở nên nóng bức.
- Dễ bị móp méo: Do đặc tính mỏng nhẹ, tôn có thể bị móp, thủng hoặc biến dạng khi bị va đập mạnh, hoặc gặp các điều kiện thời tiết khắc nghiệt như mưa đá, gió lớn.
- Tuổi thọ giới hạn: Dù bền nhưng tôn vẫn có tuổi thọ nhất định, thường cần bảo trì hoặc thay mới sau 10-20 năm sử dụng tùy vào điều kiện môi trường và chất lượng vật liệu.
- Dễ bị gỉ sét nếu lớp phủ hư hỏng: Nếu lớp mạ kẽm, sơn hoặc hợp kim bị bong tróc mà không được xử lý kịp thời, phần lõi thép bên trong rất dễ bị ăn mòn, ảnh hưởng trực tiếp đến độ bền và an toàn của công trình.
Tiêu chí chọn mua tôn chất lượng cho công trình
Để đảm bảo công trình đạt hiệu quả sử dụng lâu dài, việc lựa chọn tôn (tole) chất lượng ngay từ đầu là yếu tố then chốt. Khi chọn mua tôn, trước tiên bạn nên ưu tiên các sản phẩm của những thương hiệu uy tín trên thị trường như Tôn Hoa Sen, Đông Á, BlueScope, Phương Nam… Đây là những nhà sản xuất có tiêu chuẩn kỹ thuật rõ ràng, chất lượng đã được kiểm nghiệm thực tế trên hàng triệu công trình.
Một tiêu chí quan trọng không thể bỏ qua là kiểm tra kỹ độ dày của tấm tôn – độ dày càng đạt chuẩn, càng đảm bảo khả năng chịu lực và tuổi thọ công trình. Bạn nên yêu cầu người bán cung cấp bảng thông số kỹ thuật, chú ý đến thông tin về lớp nền thép, lớp mạ kẽm (hoặc nhôm kẽm) và lớp sơn phủ. Bề mặt tôn phải nhẵn, đều màu, không bị trầy xước, bong tróc hoặc có dấu hiệu rỉ sét ngay khi còn mới.
Ngoài ra, cần cân nhắc loại tôn phù hợp với mục đích sử dụng:
- Nếu lợp mái nhà ở, mái xưởng tại khu vực nắng nóng, nên chọn tôn cách nhiệt hoặc tôn lạnh để tăng hiệu quả chống nóng, tiết kiệm điện năng.
- Nếu cần độ bền cao, nên chọn tôn mạ kẽm hoặc mạ nhôm kẽm của các thương hiệu lớn.
- Đối với các công trình yêu cầu thẩm mỹ, có thể ưu tiên tôn mạ màu hoặc tôn giả ngói.
Song song đó, bạn cũng nên tìm hiểu kỹ về chế độ bảo hành, hậu mãi từ nhà cung cấp – các sản phẩm chất lượng cao thường được bảo hành từ 5 đến 10 năm trở lên, thể hiện sự cam kết của nhà sản xuất đối với người dùng.
Cuối cùng, khi thi công lợp mái, cần sử dụng đúng phụ kiện, vít bắn tôn, keo chống dột và tuân thủ quy trình lắp đặt chuẩn để tôn phát huy tối đa độ bền, khả năng chống thấm và chống ăn mòn. Định kỳ kiểm tra, bảo dưỡng mái tôn cũng là cách hiệu quả giúp kéo dài tuổi thọ công trình của bạn.
Tóm lại
Tôn (tole) không chỉ là vật liệu lợp mái phổ biến mà còn giữ vai trò quan trọng trong việc tạo nên độ bền, tính thẩm mỹ và hiệu quả kinh tế cho công trình xây dựng hiện đại. Việc hiểu rõ đặc điểm, ưu nhược điểm của từng loại tôn cũng như tiêu chí chọn mua phù hợp sẽ giúp chủ đầu tư, nhà thầu và kiến trúc sư chủ động hơn trong thiết kế, thi công cũng như bảo dưỡng công trình về lâu dài.
Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp xây dựng nhà thép tiền chế bền vững, tiết kiệm chi phí và đảm bảo an toàn, hãy cân nhắc kết hợp hệ kết cấu thép cùng mái tôn chất lượng cao để tối ưu hiệu quả sử dụng. TPT Steel với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thiết kế, thi công nhà thép tiền chế luôn sẵn sàng tư vấn giải pháp kỹ thuật tối ưu cho từng loại hình công trình.
