Trong những năm gần đây, sơn chống cháy cho kết cấu thép ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong các công trình xây dựng dân dụng và công nghiệp. Loại sơn này không chỉ giúp bảo vệ cấu kiện thép khỏi nhiệt độ cao trong đám cháy, mà còn góp phần giảm thiểu thiệt hại về tài sản và đảm bảo an toàn cho công trình.
Tuy nhiên, để sơn chống cháy phát huy tối đa hiệu quả, quá trình thi công và kiểm định cần tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuẩn chống cháy kết cấu thép hiện hành. Trong bài viết dưới đây, TPT Steel sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về quy định, tiêu chuẩn và quy trình sơn chống cháy kết cấu thép – những yếu tố quan trọng quyết định đến chất lượng và độ bền của công trình.
Quy định và tiêu chuẩn chống cháy kết cấu thép tại Việt Nam
Việc sơn chống cháy cho kết cấu thép tại Việt Nam được quản lý và thực hiện dựa trên hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia cùng các quy chuẩn phòng cháy chữa cháy (PCCC) hiện hành. Mục tiêu là đảm bảo khả năng chịu lửa, hạn chế thiệt hại khi xảy ra hỏa hoạn, đồng thời bảo vệ an toàn cho toàn bộ công trình.
1. TCVN 11485:2016 – Sơn chống cháy cho kết cấu thép
Đây là tiêu chuẩn quan trọng nhất, quy định chi tiết các yêu cầu kỹ thuật đối với vật liệu phủ chống cháy cho thép. Trong đó bao gồm độ dày lớp sơn, khả năng chịu nhiệt, thời gian bảo vệ chống cháy (giới hạn chịu lửa), cùng các điều kiện thi công cụ thể.
Đặc điểm nổi bật của loại sơn này là khả năng nở phồng khi gặp nhiệt, tạo thành lớp cách nhiệt giúp trì hoãn quá trình nóng chảy của thép, kéo dài thời gian chịu lửa cho công trình.
2. QCVN 06:2022/BXD – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn cháy cho nhà và công trình
Quy chuẩn này đưa ra yêu cầu bắt buộc về thiết kế, thi công và nghiệm thu các hạng mục liên quan đến phòng cháy. Trong đó, sơn chống cháy được xem là giải pháp bảo vệ kết cấu thép hiệu quả, giúp duy trì khả năng chịu lực của khung thép khi nhiệt độ tăng cao trong đám cháy.
3. Nghị định 136/2020/NĐ-CP – Kiểm định vật liệu và cấu kiện chống cháy
Theo Nghị định này, vật liệu chống cháy – bao gồm cả kết cấu thép được phủ sơn chống cháy – phải được kiểm định giới hạn chịu lửa thông qua các thử nghiệm thực tế. Việc đánh giá tập trung vào khả năng chịu nhiệt, độ ổn định cấu trúc và thời gian duy trì tải trọng trong điều kiện cháy, thay vì chỉ kiểm tra sơn riêng lẻ.
4. Các tiêu chuẩn thử nghiệm liên quan
- TCVN 9389:2012 – Thử nghiệm giới hạn chịu lửa cho các cấu kiện.
- ISO 3009:2003 – Thử nghiệm khả năng chống cháy của kính chắn.
- TCVN 9311-1 và TCVN 9311-8 – Thử nghiệm các bộ phận ngăn cách không chịu tải.
Những thử nghiệm này giúp đánh giá toàn diện hiệu quả bảo vệ của sơn chống cháy trên từng loại cấu kiện, từ cột, dầm cho đến vách ngăn và các kết cấu phụ trợ khác.
Quy trình thi công sơn chống cháy kết cấu thép đạt chuẩn tại Việt Nam
Để đảm bảo hiệu quả bảo vệ và độ bền cho công trình, quy trình thi công sơn chống cháy kết cấu thép cần được thực hiện nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn kỹ thuật. Dưới đây là các bước thi công chuẩn được TPT Steel áp dụng trong thực tế:
1. Làm sạch bề mặt kết cấu thép
Trước khi sơn, bề mặt thép phải được làm sạch hoàn toàn, loại bỏ gỉ sét, dầu mỡ, bụi bẩn và các tạp chất khác theo tiêu chuẩn SA 2.0 trở lên.
Các phương pháp phổ biến như phun cát hoặc phun bi giúp đạt được độ sạch tối ưu, đảm bảo bề mặt thép khô, nhẵn và sẵn sàng cho việc thi công lớp sơn tiếp theo.
2. Phun lớp sơn lót chống rỉ
Sau khi làm sạch, bề mặt thép được phủ lớp sơn lót chống rỉ để ngăn ngừa oxy hóa và tăng độ bám dính cho sơn chống cháy.
- Độ dày lớp sơn lót: khoảng 50–80 µm
- Thời gian khô: từ 30 phút đến 1 giờ tùy theo điều kiện môi trường
- Thi công bằng cọ, rulo hoặc súng phun áp lực cao để đảm bảo lớp sơn được phủ đều và mịn.
3. Thi công lớp sơn chống cháy
Khi lớp sơn lót đã khô hoàn toàn, tiến hành phun lớp sơn chống cháy – lớp sơn chính có tác dụng ngăn truyền nhiệt và bảo vệ thép khi xảy ra cháy.
Độ dày và số lớp sơn phụ thuộc vào mức chịu lửa yêu cầu của công trình (thông thường từ 60, 90 hoặc 120 phút).
Sau thi công, cần đo kiểm tra độ dày thực tế bằng thiết bị chuyên dụng để đảm bảo đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật.
4. Phủ lớp sơn hoàn thiện (nếu cần)
Một số công trình yêu cầu thêm lớp sơn phủ bảo vệ ngoài cùng nhằm tăng tính thẩm mỹ và khả năng chống tác động thời tiết.
Lớp phủ này phải tương thích với sơn chống cháy đã sử dụng, giúp duy trì độ bền và hiệu quả bảo vệ trong thời gian dài.
5. Kiểm tra và nghiệm thu
Toàn bộ quá trình thi công được kiểm tra, đo đạc và nghiệm thu nghiêm ngặt, bao gồm:
- Độ dày và tính liên tục của lớp sơn
- Độ bám dính và độ đồng đều trên bề mặt
- Kết quả kiểm tra so sánh với tiêu chuẩn TCVN 11485:2016 và các quy chuẩn kỹ thuật liên quan
Lưu ý quan trọng khi thi công:
- Không thi công khi độ ẩm không khí > 85% hoặc nhiệt độ ngoài trời dưới 5°C / trên 45°C
- Thi công trong điều kiện khô ráo, tránh mưa và sương mù
- Tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật để đảm bảo lớp sơn đạt hiệu quả chống cháy tối ưu và tuổi thọ cao nhất cho công trình
Phân loại sơn chống cháy kết cấu thép
Trên thị trường hiện nay, sơn chống cháy kết cấu thép được chia thành nhiều nhóm khác nhau tùy theo đặc tính và cơ chế hoạt động. Tuy nhiên, phổ biến nhất vẫn là hai loại: sơn chống cháy trương nở và sơn chống cháy gốm, mỗi loại có cấu tạo và ưu điểm riêng.
Sơn chống cháy trương nở (Intumescent Paint)
Đây là loại sơn được sử dụng phổ biến nhất hiện nay. Khi gặp nhiệt độ cao, lớp sơn trương nở sẽ phản ứng tạo thành một lớp bọt xốp dày hơn gấp 20–100 lần so với độ dày ban đầu. Lớp bọt này hoạt động như một lớp cách nhiệt, giúp hạn chế nhiệt truyền đến thép, kéo dài thời gian chịu lửa cho kết cấu.
Loại sơn này có màu trắng ngà, bề mặt mịn, dễ thi công và mang lại tính thẩm mỹ cao khi hoàn thiện. Sơn trương nở thường được ứng dụng cho nhà xưởng, trung tâm thương mại, bệnh viện, siêu thị, nhà cao tầng hoặc những công trình đòi hỏi vừa đảm bảo an toàn cháy nổ, vừa yêu cầu tính thẩm mỹ.
Sơn chống cháy gốm (Ceramic Coating)
Khác với loại trương nở, sơn chống cháy gốm không phồng nở khi gặp nhiệt. Thay vào đó, lớp sơn sẽ chuyển sang dạng rắn chắc như gốm, tạo thành một lớp cách nhiệt bền vững giúp bảo vệ bề mặt thép trước tác động của lửa và nhiệt độ cao.
Sơn gốm có độ bền cao, khả năng chịu nhiệt và chống ăn mòn tốt, đặc biệt thích hợp với công trình ngoài trời, khu vực có môi trường khắc nghiệt hoặc nhà máy công nghiệp nặng. Tuy nhiên, loại sơn này thường có chi phí cao và yêu cầu kỹ thuật thi công phức tạp hơn so với sơn trương nở.
Phân loại theo gốc dung môi
Ngoài cơ chế hoạt động, sơn chống cháy còn được phân loại dựa trên nền dung môi:
- Sơn gốc dầu: Có độ bền cao, chống thấm và chống ăn mòn tốt, phù hợp cả trong nhà và ngoài trời.
- Sơn gốc nước: Thân thiện môi trường, dễ thi công, nhưng kém bền trong điều kiện ẩm ướt, thích hợp hơn với công trình trong nhà hoặc có mái che.
Hiện nay, một số dòng sơn chống cháy kết cấu thép được sử dụng phổ biến tại Việt Nam gồm: NTS-101, ICONER SG1, KCC Firemask SQ, Samhwa FLAMECHECK SVH-250, 3P, Rainbow FM-1000, SHP WB…
Mỗi loại đều có đặc tính và tiêu chuẩn kỹ thuật riêng, phù hợp với từng dạng công trình và mức thời gian chịu lửa khác nhau (thường từ 60 – 150 phút).
Tóm lại
Sơn chống cháy kết cấu thép là hạng mục quan trọng giúp gia tăng độ bền và an toàn cho công trình, đặc biệt trong các công trình nhà thép tiền chế, nhà xưởng, kho bãi hoặc công trình dân dụng quy mô lớn. Việc lựa chọn đúng loại sơn, thi công đúng quy trình và tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật sẽ đảm bảo khả năng bảo vệ kết cấu thép hiệu quả, giảm thiểu thiệt hại khi xảy ra hỏa hoạn.
Với kinh nghiệm nhiều năm trong tư vấn, thiết kế và thi công nhà tiền chế, TPT Steel luôn mang đến cho khách hàng những giải pháp toàn diện – từ cấu kiện thép, lớp phủ bảo vệ đến quy trình thi công an toàn, bền vững và đạt chuẩn PCCC.
Nếu bạn đang cần tư vấn thiết kế, thi công nhà thép tiền chế hoặc tìm hiểu thêm về giải pháp bảo vệ kết cấu thép bằng sơn chống cháy, hãy liên hệ ngay TPT Steel để được hỗ trợ tận tâm và chuyên nghiệp nhất.
